Psikologlar, bağımlı kişilik özelliklerinin farkına varmanın kişinin hayatını dengelemesi ve sağlıklı ilişkiler kurması açısından büyük önem taşıdığını vurguluyor. Detroit merkezli psikolog Michele Leno’ya göre, bağımlı kişiliğe sahip bireylerin ortak bazı davranış kalıpları var. Bu kişilerin anında tatmin arayışında olduklarını, günlük ritüellere sıkı sıkıya bağlı kaldıklarını ve kıtlık zihniyetiyle hareket ettiklerini belirtiyor. Sosyal etkileşimlerde yaşanan zorluklar ise bağımlı kişiliklerin diğer dikkat çeken bir özelliği. Leno, bu belirtileri fark edip önlem almanın bağımlılıkla başa çıkmada ilk adım olduğunu belirtiyor.
İşte bağımlı bir kişiliğe sahip olduğunuzu gösteren 3 temel işaret:
1. Ritüelleriniz Pazarlık Konusu Değil
Günlük rutininiz, bağımlı bir kişilik yapısının önemli bir göstergesi olabilir. Rutinler genellikle bir denge ve istikrar duygusu sağlayabilir, ancak bağımlı kişiliğe sahip bireyler, bu rutinlere zaman yönetimini ve diğer önceliklerini göz ardı edecek kadar bağlı kalabilirler. Psikolog Michele Leno bu durumu şöyle açıklıyor: “Eğer evden çıkmadan önce belli ritüelleri yapmanız gerekiyorsa ve bu ritüelleri yapmadığınızda büyük bir kaygı yaşıyor, bu yüzden geç kalıyor veya başka planlarınızı ihmal ediyorsanız, bağımlı bir kişilik yapısına sahipsiniz.”
Bu tip bireyler, küçük detaylara aşırı önem verip, o rutinleri gerçekleştirmezse kendilerini kötü hissederler. Bu ritüellere aşırı bağımlılık, esneklik kaybına ve hayatın farklı alanlarında sorunlar yaşamaya neden olabilir. Bu yüzden, günlük ritüellerin bir kontrol mekanizması haline gelmesi bağımlı kişiliklerin önemli bir işaretidir.
2. Kıtlık Zihniyetine Sahipsiniz
Bağımlı kişilik yapılarının en belirgin özelliklerinden biri de kıtlık zihniyetidir. Yani, bir şeyi bulduklarında ona karşı aşırı bir bağlılık geliştirmeleri ve o şeyin bir gün ellerinden kaybolacağı korkusuyla sürekli olarak daha fazlasını elde etme çabası içine girmeleridir. Michele Leno bu durumu, “Bağımlı kişiler genellikle, ‘Bunu elde edemezsem ne yapacağım?’ düşüncesiyle hareket eder ve kendilerini bir güvencede hissetmezler. Bu nedenle buldukları şeyleri stoklama eğilimindedirler,” şeklinde ifade ediyor.
Bu kıtlık zihniyeti, sadece maddi şeyler üzerinde değil, aynı zamanda duygusal ihtiyaçlar ve ilişkilerde de kendini gösterebilir. Bir şeye sahip olamama fikri, bu kişilere dayanılmaz bir stres yaratır ve bu stresi azaltmak için o şeye sürekli olarak ulaşma çabası içine girerler. Bağımlı bir kişiliğe sahip biri, kendini rahatlatan bir şey bulduğunda, onu tekrar elde edebilmek için sürekli bir arayış içinde olabilir ve bu durum hayatının birçok alanını olumsuz etkileyebilir.
3. Sosyal Etkileşimlerde Zorluklar Yaşıyorsunuz
Bağımlı kişiliğe sahip bireyler, sosyal ilişkilerinde de zorluklar yaşayabilir. Michele Leno, bu durumu, “Bağımlı kişiliğe sahip bireyler genellikle başkalarıyla bağlantı kurmakta zorlanır, çünkü yaptıkları her şey bağımlılıklarını beslemek zorundadır,” diyerek açıklıyor. Sosyalleşmek, bu kişiler için kaygı verici olabilir çünkü anında tatmin duygusu peşinde olduklarından, o anda ihtiyaç duydukları şeyleri elde edemeyecekleri düşüncesi onları rahatsız eder.
Bu durum, sosyal ilişkileri kısıtlayabilir ve kişiyi yalnızlığa itebilir. Bağımlı kişilikler, etraflarındaki insanlardan gelen sosyal desteği yeterince değerlendiremeyebilirler ve sosyal etkileşimlerde rahat hissetmedikleri için daha izole bir yaşam sürmeyi tercih edebilirler.
Bağımlılık Eğilimlerini Azaltmanın Yolları: Psikolog Leno, bağımlı kişilik belirtileri gösteren bireylerin bu durumla başa çıkmak için bir terapiste başvurmalarını öneriyor. İlk olarak, bağımlı olunan dürtülerin ve alışkanlıkların belirlenmesi, ardından da bu eğilimlerin sınırlanması için stratejiler geliştirilmesi gerekiyor. Leno, “Bazı şeyleri yazıya dökmek ve hangi alışkanlıkların günlük hayatınızı olumsuz etkilediğini görmek, durumu kontrol altına almanın ilk adımı olabilir,” diyor.
Kişinin farkında olmadığı bağımlılık eğilimlerini tespit etmek ve bunlarla başa çıkmak için profesyonel bir destek almak önemli. Leno ayrıca alışveriş bağımlılığı gibi maddi bağımlılıkların, belli bir limit dahilinde tutulan bir banka kartı gibi basit çözümlerle kontrol altına alınabileceğini ifade ediyor. Bu tür basit önlemler, kişinin bağımlılıklarını daha yönetilebilir hale getirmesine yardımcı olabilir ve hayatın diğer alanlarında daha dengeli bir yaşam sürmesine olanak tanıyabilir.
Sonuç: Bağımlı kişilik yapısı, kişinin hem kendi hayatını hem de çevresindeki insanlarla olan ilişkilerini derinden etkileyebilir. Ancak bu durumu fark edip üzerine çalışmak, kişinin sağlıklı ve dengeli bir yaşam sürmesi için önemli bir adım. Eğer bu belirtilerden birkaçını kendinizde veya tanıdığınız birinde fark ediyorsanız, bir uzmana başvurmak, bağımlılık eğilimlerini anlamak ve bu eğilimlerle başa çıkmak için atılacak en doğru adım olacaktır.
